Öz

Amaç:

Yoğun bakım ünitesi (YBÜ) hastalarında elektrolit ve asit-baz bozukluklarının tanı ve tedavisi kritik öneme sahiptir. Asit-baz bozukluklarını açıklamada Stewart yaklaşımının önemi bilinmektedir. Bu yaklaşıma göre tanımlanmış çeşitli parametreler vardır. Bu çalışmanın amacı, Stewart’ın yaklaşımına göre hesaplanan klorür etki (ClEffect), sodyum etki (NaEffect), sodyum-klorür etki (Na-ClEffect) güçlü iyon farkı (SIDnl), Cl/Na oranı değerlerinin YBÜ mortalitesi üzerindeki etkilerini değerlendirmektir.

Gereç ve Yöntem:

Bilgisayar destekli karar destek sistemine Na, Cl, K, standart baz fazlalığı (SBE), pH değerleri kaydedilen ve sisteme tanımlı formüller aracılığıyla SID, NaEffect, ClEffect, Na-ClEffect, Akut Fizyoloji ve Kronik Sağlık Değerlendirmesi-II (APACHE-II) ve Sıralı Organ Yetmezliği Değerlendirmesi (SOFA) skorları hesaplanan 2.000 hasta bu çalışmaya dahil edilmiştir. ClEffect, NaEffect, Na-ClEffect, SIDnl, Cl/Na oranı değerleri multivariable lojistik regresyon modeli ile YBÜ mortalitesi açısından değerlendirildi.

Bulgular:

Anormal SIDnl aralıkları (SIDnl <30 veya SIDnl ≥43), ölen hastalarda hayatta kalanlara göre anlamlı olarak yüksekti (p=0,026). ClEffect, NaEffect, Na-ClEffect, Cl/Na oranı ve bunların anormal aralıkları, hayatta kalan ve ölen hastalarda benzerdi. Multivariable lojistik regresyon modelinde, ölüm olasılığı APACHE-II ≥26, SOFA >7 ve SIDnl <30 veya SIDnl ≥43 olan hastalarda sırasıyla 3,5 kat (2,9-4,3), 1,7 kat (1,4-2,1) ve 1,2 kat (1,0-1,5) artmış olarak bulundu (p<0,001, p<0,001, p=0,041).

Sonuç:

SIDnl, YBÜ mortalitesi ile ilişkili iken, pH, SBE, ClEffect, NaEffect, Na-ClEffect ve Cl/Na oranı değildir. Stewart yaklaşımının bağımsız değişkenlerinden biri olan SIDnl, kan gazı değerlendirmelerinde önemli bir parametredir.

Anahtar Kelimeler: Asit-baz, güçlü iyon farkı, sodyum, klorür, baz açığı, yoğun bakım ünitesi, mortalite

Referanslar

  1. Gunnerson KJ, Kellum JA. Acid-base and electrolyte analysis in critically ill patients: are we ready for the new millennium? Curr Opin Crit Care 2003;9:468-73.
  2. Zanella A, Langer T, Caironi P, Gattinoni L, Pesenti A. Reply by Zanella et al. to Swenson. Am J Respir Crit Care Med 2020;202:908-9.
  3. Moviat M, van den Boogaard M, Intven F, van der Voort P, van der Hoeven H, Pickkers P. Stewart analysis of apparently normal acid-base state in the critically ill. J Crit Care 2013;28:1048-54.
  4. Dubin A, Menises MM, Masevicius FD, Moseinco MC, Kutscherauer DO, Ventrice E, et al. Comparison of three different methods of evaluation of metabolic acid-base disorders. Crit Care Med 2007;35:1264-70.
  5. Cove M, Kellum JA. The end of the bicarbonate era? A therapeutic application of the Stewart approach. Am J Respir Crit Care Med 2020;201:757-8.
  6. Gilfix BM, Bique M, Magder S. A physical chemical approach to the analysis of acid-base balance in the clinical setting. J Crit Care 1993;8:187-97.
  7. Fencl V, Jabor A, Kazda A, Figge J. Diagnosis of metabolic acid–base disturbances in critically ill patients. Am J Respir Crit Care Med 2000;162:2246-51.
  8. Magder S, Emami A. Practical approach to physical-chemical acid-base management. Stewart at the bedside. Ann Am Thorac Soc 2015;12:111-7.
  9. Story DA. Stewart acid-base: a simplified bedside approach. Anesth Analg 2016;123:511-5.
  10. Gucyetmez B, Atalan HK. Non-lactate strong ion difference: a clearer picture. J Anesth 2016;30:391-6.
  11. Schork A, Moll K, Haap M, Riessen R, Wagner R. Course of lactate, pH and base excess for prediction of mortality in medical intensive care patients. PLoS One 2021;16:e0261564.
  12. de Meneses FA, Bezerra I, Ribeiro E, Furtado AH Junior, Peixoto AA Junior. Base excess and early mortality in patients admitted to the general intensive care unit at a university hospital in Fortaleza. Crit Care 2007;11(Suppl 3):P13.
  13. Azevedo L, Park M, Sanga R, Ferreira G, Palma L, Brauer L, et al. Base excess and lactate as predictors of mortality in medical ICU patients. Crit Care 2004;8(Suppl 1):P328.
  14. Palma L, Ferreira G, Amaral A, Brauer L, Azevedo LCP, Park M. Acidosis and mortality in severe sepsis and septic shock evaluated by base excess variation. Crit Care 2003;7(Suppl 3):P39.
  15. Alevrakis E, Gialelis N, Vasileiadis I. Strong ion difference in urine: A measure of proton excretion or of the net plasma charge alteration? Acta Physiol (Oxf) 2020;230:e13559.
  16. Bie P. Strong ion difference: Inconsistencies lining up. Acta Physiol (Oxf) 2021;232:e13616.
  17. Vasileiadis I, Alevrakis E, Gialelis N. Stewart’s approach: just a heresy or another lens into acid-base physiology? Acta Physiol (Oxf) 2021;232:e13622.
  18. Bie P. Strong ion difference: questionable stewardship. Acta Physiol (Oxf) 2021;233:e13667.
  19. Janssen JW, van Fessem JMK, Ris T, Stolker RJ, Klimek M. The hidden secrets of a neutral pH-blood gas analysis of postoperative patients according to the Stewart approach. Perioper Med (Lond) 2021;10:15.
  20. Berndtson AE, Palmieri TL, Greenhalgh DG, Sen S. Strong ion difference and gap predict outcomes after adult burn injury. J Trauma and Acute Care Surg 2013;75:555-60; discussion 560-1.
  21. Kaplan LJ, Kellum JA. Initial pH, base deficit, lactate, anion gap, strong ion difference, and strong ion gap predict outcome from major vascular injury. Crit Care Med 2004;32:1120-4.
  22. Atalan HK, Güçyetmez B. The effects of the chloride:sodium ratio on acid-base statusand mortality in septic patients. Turk J Med Sci 2017;47:435-42.
  23. Gucyetmez B, Tuzuner F, Atalan HK, Sezerman U, Gucyetmez K, Telci L. Base-excess chloride; the best approach to evaluate the effect of chloride on the acid-base status: A retrospective study. PLoS One 2021;16:e0250274.
  24. Stewart PA. Modern quantitative acid-base chemistry. Can J Physiol Pharmacol 1983;61:1444-61.
  25. Gharipour A, Razavi R, Gharipour M, Modarres R, Nezafati P, Mirkheshti N. The incidence and outcome of severe hyperlactatemia in critically ill patients. Intern Emerg Med 2021;16:115-23.
  26. Haas SA, Lange T, Saugel B, Petzoldt M, Fuhrmann V, Metschke M, et al. Severe hyperlactatemia, lactate clearance and mortality in unselected critically ill patients. Intensive Care Med 2016;42:202-10.
  27. Ferreruela M, Raurich JM, Ayestarán I, Llompart-Pou JA. Hyperlactatemia in ICU patients: Incidence, causes and associated mortality. J Crit Care 2017;42:200-5.
  28. Rishu AH, Khan R, Al-Dorzi HM, Tamim HM, Al-Qahtani S, Al-Ghamdi G, et al. Even mild hyperlactatemia is associated with increased mortality in critically ill patients. Critic Care 2013;17:R197.
  29. Naved SA, Siddiqui S, Khan FH. APACHE-II score correlation with mortality and length of stay in an intensive care unit. J Coll Physicians Surg Pak 2011;21:4-8.
  30. Ho KM. Combining sequential organ failure assessment (SOFA) score with acute physiology and chronic health evaluation (APACHE) II score to predict hospital mortality of critically Ill patients. Anaesth Intensive Care 2007;35:515-21.
  31. Raith EP, Udy AA, Bailey M, McGloughlin S, MacIsaac C, Bellomo R, et al. Prognostic Accuracy of the SOFA Score, SIRS Criteria, and qSOFA Score for In-Hospital Mortality Among Adults With Suspected Infection Admitted to the Intensive Care Unit. JAMA 2017;317:290-300.

Telif hakkı ve lisans

Telif hakkı © 2023 Yazar(lar). Açık erişimli bu makale, orijinal çalışmaya uygun şekilde atıfta bulunulması koşuluyla, herhangi bir ortamda veya formatta sınırsız kullanım, dağıtım ve çoğaltmaya izin veren Creative Commons Attribution License (CC BY) altında dağıtılmıştır.

Nasıl atıf yapılır?

1.
Tontu F, Aşar S, Ören Bilgin B, Yıldız GÖ, Arslan Tontu K, Çukurova Z. Asit-baz Bozukluklarına Stewart Yaklaşımı: Güçlü İyon Farkı Yoğun Bakım Mortalitesini Etkiler mi?. Turk J Intensive Care. 2023;21(1):25-32. https://doi.org/10.4274/tybd.galenos.2022.83007