Özgün Araştırma

Yoğun Bakım Alanında SCI/SCI-E’de İndekslenen Dergilerde Türkiye Kaynaklı Yayınlar: Bibliyografik Bir Analiz

10.4274/tybd.galenos.2023.02986

  • Sibel Büyükçoban
  • Volkan Hancı
  • Şule Özbilgin
  • Düriye Gül İnal

Gönderim Tarihi: 23.11.2021 Kabul Tarihi: 16.02.2023 J Turk Soc Intens Care 2024;22(1):62-73

Amaç:

Çalışmamız, Science Citation index (SCI) ve SCI-Expanded (SCI-E) indeksli dergilerde yer alan “yoğun bakım” alanında Türkiye kaynaklı yayınların değerlendirilmesini amaçlamıştır.

Gereç ve Yöntem:

“Thomson Reuters Web of Science”ın SCI-E veri tabanındaki “Yoğun Bakım” ile ilgili dergiler tarandı. Institute for Scientific Information Web of Science arama motoru, dergideki yayınları tanımlamak için “IS = ISSN numarası” yazılarak gelişmiş modda kullanıldı. “IS = ISSN numarası ve CU = Turkey” yazılarak, yoğun bakımla ilgili Türkiye kaynaklı makaleler bulundu. Farklı kriterlere göre gruplandırılmış ve Türkiye kaynaklı dergilerdeki yayınların yüzdelerinin ve yıllık ortalamalarının istatistiksel olarak değerlendirilmesi için Mann-Whitney U testi kullanıldı. Dergilerin impact faktörleri ile Türkiye kaynaklı yayınların yüzde ve yıllık yayın ortalaması arasındaki ilişki Pearson korelasyon testi ile analiz edildi. P değerinin 0,05’ten küçük olması anlamlı fark olarak kabul edildi.

Bulgular:

Yoğun bakım alanındaki yayınların yüzdesine göre en yüksek Türkiye kaynaklı yayın yapan üç dergi “Burns”, “Journal of Burn Care & Research”, “Journal of Critical Care” dergileri olarak belirlenmiştir. Türkiye 1975-2021 yılları arasında 22. sırada yer alırken, son on yılda ve son beş yılda 19. sıraya yükselmiştir. Türkiye kaynaklı toplam yayın sayısı, yıllık yayın sayısı ortalaması ve yayın yüzdesi, İngilizce dilinde yayın yapan dergilerde diğer dillerde yayın yapan dergilere göre anlamlı olarak yüksektir (p<0,05).

Sonuç:

Yoğun bakım alanında Türkiye’den en yüksek oran ile makale “Burns”, “Journal of Burn Care & Research”, “Journal of Critical Care” dergilerinde yayınlandı. Ülkemiz koronavirüs hastalığı döneminde de görüldüğü gibi yoğun bakım yatak sayısı ve iş gücü olarak diğer ülkelerden daha geride değilken yoğun bakım yayını alanında geri kalmış olması; akademik olarak itici güç olmalıdır

Anahtar Kelimeler: Yoğun bakım, Türkiye, bibliyografi

Giriş

Ülkelerin, kurumların, bölümlerin ve bilim insanlarının bilimsel etkinliklerinin değerlendirilmesinde yaygın olarak kullanılan önemli göstergelerden biri uluslararası indekslerdeki bilimsel yayın sayıları ve yayınların aldıkları atıf sayılarıdır (1). Tüm dünyada, bilim insanları tarafından oluşturulan makale sayıları her geçen gün artmaktadır. Bilimsel, sosyal ve teknolojik gelişmeler de artan miktarda makale yazılmasına yardımcı olmaktadır. Aynı zamanda makalelerdeki verileri birleştirmek, bağlamak ve yeniden kullanabilmek için değişik bakış açıları geliştirmek gereklidir. Bilimsel literatür sayısı artıkça yayınlara farklı açılardan bütüncül bakabilmek için bibliyografik yayınlara ihtiyaç duyulmuştur (2).

Bir araştırma kurumunu, ülkeyi ya da bilim insanını yıllar içinde bilimsel olarak değerlendirmek, bilimsel araştırmaların gelişimini anlamak için çok önemlidir. Aralıklı olarak bilim dünyası, ülke, kurum ya da bilim insanlarının bilimsel üretimini değerlendirmek, vizyon ve performansı artıracak geri bildirimler sağlayabilir. Bu açıdan geçmiş yılların yayınlarını, yayın sayılarını, atıf oranlarını, konularını incelemek için oluşturulmuş bibliyografik yayınlar son yıllarda tıp literatüründe de hızla artmaktadır. Bibliyometri, nicel literatür çalışmasıdır, tekrarlanabilir nesnel veriler elde edebilmek için belirli bir alandaki gelişim eğrilerini belirlemek için kullanılan ölçülebilir bir yöntemdir (3).

Yayınların sayısı ve kalitesi, ülkelerin bilime ne kadar yeni bilgi sağladığını göstermektedir. Bu durum, bireysel motivasyon, teşvik veya artan gelir ve ekonomik gelişme gibi faktörlerin yanı sıra, araştırmaya ayrılan bütçe, kurumlara bilimsel üretkenlik için verilen destek ve akademik ortam ile ilişkilidir (4).

Yoğun bakım alanında da bibliyografik yayınlar giderek artmaktadır. Goñi-Viguria ve ark. (5) yoğun bakım tedavisi olarak solunum fizyoterapisini 2018’de yayınladıkları makalelerinde bibliyografik olarak incelemişlerdir. Son yıllarda ülkemizde de pek çok branşta bilimsel yayın performansımızı değerlendiren bibliyometrik çalışmalar yapılmaya başlanmıştır (6-10). Onat (11) Web of Science (WoS) verilerine dayanarak 2015 yılında kardiyovasküler tıp alanında Türkiye kaynaklı 40 ve üzeri atıf alan 160 yayını incelemiştir. Türkiye’nin kardiyovasküler tıp alanına katkısının yetersiz olduğunu ve özellikle 2006 yılından sonra bir gerileme olduğunu vurgulamışlardır. Özbilgin ve Hancı (12) 2017 yılında anestezi alanındaki Türkiye kaynaklı yayınları incelemiş, Türkiye’nin anestezi alanında en fazla yayını olan 22 ülke arasında atıf sayısı bakımından en düşük ülke olduğu tespitinde bulunmuşlardır. Bununla birlikte Science Citation index-Expanded (SCI-E) kapsamında yoğun bakım alanında yer alan dergilerde ülkemiz kaynaklı yayınların kabul oranlarının incelendiği bir çalışma bulunmamaktadır.

Bu çalışmanın amacı SCI-E kapsamında ve yoğun bakım alanında yer alan dergilerde ülkemiz kaynaklı yayınların kabul edilme oranları ile bunu etkileyen faktörler ve yoğun bakım yayınlarının ülkemiz ve dünya açısından sayısal olarak değerlendirilmesidir.


Gereç ve Yöntem

Çalışmamız retrospektif gözlemsel bir çalışmadır. Dokuz Eylül Üniversitesi Girişimsel Olmayan Etik Kurulu’nun 27.10.2021 tarihli ve 2021/30-10 karar no’lu onayından sonra yapılmıştır ve çalışma verileri 02.11.2021 tarihinde WoS’da tarama yapıp güncellenmiştir. Araştırmamızda “WoS” veri tabanında “yoğun bakım (critical care medicine)” alanı seçilerek, dergilere ulaşıldı. “IS = ISSN numarası ve CU = Turkey” arama kelimeleri yazılarak, aynı ISSN numarasına sahip dergilerde ülkemiz kaynaklı makaleler belirlendi. Dergilerin bilgileri, yayın süresi, yayın sayıları, yüzde oranları ve Türkiye kaynaklı yıllık yayın ortalaması belirlendi. Impact faktörü (IF) ile Türkiye kaynaklı yayınların yüzde oranları ve Türkiye kaynaklı yıllık yayın ortalaması arasında anlamlı fark var mı istatistiksel analiz edildi (12,13).

Türkiye kaynaklı olarak yayınlanan yayın sayısının 100 ile çarpılması ve sonucun aynı derginin belirlenen toplam yayın sayısına bölünmesiyle hesaplanan oran Türkiye’den kabul edilen yayın yüzdesi olarak belirlenmiştir. Derginin yayınladığı yayınlar arasında Türkiye kaynaklı makale yayınlarının yüzdesini gösterir ve ilgili derginin yayın kabul yüzdesi olarak tanımlanmıştır (12,13).

Türkiye kaynaklı olarak bir dergide yayımlanan yayın sayısının, katalogda yer alan ilk basım yılı dikkate alınarak belirlenen derginin toplam yayın yılına bölünmesi ile hesaplanan sayı ise Türkiye’nin yıllık yayın ortalaması olarak belirlenmiştir. Derginin bir yılda Türkiye’den ortalama kaç makale yayınladığını gösterir ve ilgili dergide Türkiye menşeili yıllık yayın ortalaması olarak tanımlanmıştır (12-15).

Çalışmamızın ikinci aşamasında, anesteziyoloji alanında WoS’ta indekslenen tüm yayınlara Institute for Scientific Information’ın (ISI) WoS arama motorunun gelişmiş modunda “SU = critical care medicine” yazılarak ulaşılmıştır. Daha sonra ISI’nin WoS arama motorunda, gelişmiş modda “SU = critical care medicine ve CU = ülke adı” yazılarak ülkelerin yoğun bakım alanındaki yayın sayıları ve h-indeks değerleri belirlenmiştir. Ayrıca “SU = critical care medicine ve CU = Türkiye” “Sonuçları Analiz Et” sekmesi ile yıllara ve konulara göre dünyanın ve ülkemizin yayınları belirlenmiş ve listelenmiştir (12,13).

Bu çalışmanın birincil sonlanım noktası SCI-E indeksi dergilerinde yoğun bakım alanında Türkiye’deki yayın oranını ve yıllık yayın ortalamasını belirlemek, ikincil sonlanım noktası ise Türkiye ile diğer ülkelerin yoğun bakım alanında yayın sayılarını karşılaştırmaktır.

İstatistiksel Analiz

Çalışmanın verileri Statistical Package for the Social Sciences 24.0 (SPSS Inc., Chicago, IL) paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Farklı kriterlere göre gruplandırılmış ve Türkiye kaynaklı dergilerdeki yayınların yüzdelerinin ve yıllık ortalamalarının istatistiksel olarak değerlendirilmesi için Mann-Whitney U testi kullanıldı. Dergilerin IF’leri ile Türkiye kaynaklı yayınların yüzde ve yıllık yayın ortalaması arasındaki ilişki Pearson korelasyon testi ile analiz edildi. P değerinin 0,05’ten küçük olması anlamlı fark olarak kabul edildi.


Bulgular

Yoğun bakım alanında “Burns”, “Journal of Burn Care & Research” ve “Journal of Critical Care”, ülkemizden yayın kabul yüzdesine göre en yüksek oranda yayın kabul eden ilk üç dergi olarak belirlendi. Ülkemizden hiçbir makale yayınlanamayan yoğun bakım dergileri ise; “Critical Care and Resuscitation”, “Seminars in Respiratory and Critical Care Medicine”, “Medicina Intensiva”, “Critical Care Clinics” isimli dört dergidir. Yoğun bakım alanında SCI-E’de yer alan 35 derginin 14’ünde (%40) ülkemizden toplam yayın sayısı 5 ve 5’in altındadır (Tablo 1). Derginin dili, coğrafi bölge (Avrupa ve Avrupa dışı) ve Q indeksi ile tüm yayınlar ve Türkiye kaynaklı yayınlar oranı arasındaki karşılaştırma Tablo 2’de özetlenmiştir. Bu tabloda görüldüğü gibi İngilizce dilinde yayın yapan dergilerde Türkiye kaynaklı yoğun bakım yayınlarının ortalama sayısı, kabul edilme oranları ve yıllık yayın oranları, diğer dillerde yayın yapan dergilerden anlamlı olarak yüksektir (p<0,05). Avrupa kaynaklı dergiler ile Avrupa dışı dergiler arasında Türkiye kaynaklı yayınların kabul edilme oran ve yüzdeleri arasında anlamlı bir farklılık belirlenememiştir (p>0,05). Türkiye kaynaklı yayınların kabul edilme oran ve yüzdeleri ile dergilerin 5 yıllık IF’leri ve yıllık IF’leri arasında anlamlı bir korelasyon ilişkisi belirlenememiştir (p>0,05) (Tablo 3).

Ülkemizde ve dünyada yoğun bakım alanında yapılan yayınların 1975 yılı ile 2021 yılları arasında ve son 10 yıl içerisinde alt konu alanına göre dağılımı Tablo 4’te sunulmuştur. Türkiye’de yoğun bakım alanında, alt alan olarak ortopedi ve dermatoloji alanında sınıflanan yayınların oranı dünya dağılımına göre farklıdır. Dünya genelinde yoğun bakım alanında yapılan yayınların alt dallara göre dağılımı incelendiğinde hem 1975-2021 yıllarında hem de son 10 yılda solunum sistemi, cerrahi ve acil tıp şeklinde sıralandığı dikkati çekmektedir. Ülkemizde ise 1975-2021 yılları arasında alt dalların dağılımı cerrahi, solunum sistemi, dermatoloji, acil tıp ve ortopedi olarak izlenmektedir. Ülkemizde son 10 yıldaki dağılım ise solunum sistemi, cerrahi, dermatoloji, acil tıp ve ortopedi olarak belirlenmiştir (Tablo 4).

Yoğun bakım alanında 1975-2021 yılları arasında yayınlanan yayınlar, ülkelere göre sıralanacak olursa, yayın sayısı en yüksek olan ülkeler arasında Türkiye 22. sırada yer almaktadır. Son 10 yılda ve son beş yılda yoğun bakım alanında yapılan yayın sayılarına göre sıralama yapıldığında Türkiye 19. sırada yer almaktadır. Bununla birlikte son beş yıldaki h-indeksi açısından bakıldığında ise Türkiye’nin tabloya alınan 24 ülke arasında en düşük h-indeksine sahip olduğu belirlenmiştir (Tablo 5).

Son 10 yılda yoğun bakım alanında yıllara göre Türkiye ve dünyadaki yayın dağılımı Şekil 1’de ve Tablo 6’da izlenmektedir. Dünyada en fazla sayıda yayının 2015-2016 yıllarında yayınlandığı görülmektedir. Ülkemizde yayın sayıları 2012 yılından itibaren artış göstererek 2020 yılında en yüksek seviyeye gelmiştir.


Tartışma

Çalışmamız ön planda yoğun bakım alanında yer alan dergilerde ülkemiz kaynaklı yayınların kabul edilme oranları ile bunu etkileyen faktörlere odaklanmıştır. Bunun dışında çalışmamızda ülkemiz ve diğer ülkeler kaynaklı yoğun bakım yayınlarının sayısal, h-indeks ve konu alanı açısından değerlendirilmesi de amaçlanmıştır. Çalışmamızda yoğun bakım alanında ülkemiz kaynaklı yayınların en yüksek oranlarda “Burns”, “Journal of Burn Care & Research” ve “Journal of Critical Care” dergilerinde yayınlandığı belirlendi. Yoğun bakım dergilerin %40’ında ülkemiz kaynaklı yayınların sayısı beş ve beşin altı olduğu, dergilerin IF’leri ile, ülkemizden kabul edilen yayın yüzdesi ve oranı arasında herhangi bir korelasyon ilişkisi olmadığı bulundu. Çalışmamızda Avrupa ve Avrupa dışı kaynaklı dergiler arasında Türkiye kaynaklı yoğun bakım yayınlarını kabul etme oranları açısından bir farklılık belirlenmemiştir. Bununla birlikte İngilizce dilinde yayın yapan dergilerin, Türkiye kaynaklı yoğun bakım yayınlarını kabul etme oranları, İngilizce dışı yayın yapan dergilerden anlamlı olarak yüksek bulunmuştur (p<0,05). Türkiye, yoğun bakım alanında en fazla yayını olan ülkeler arasında 1975’ten günümüze olan sıralamada 22., son 10 yıllık sıralamada 19. sıradadır. Yoğun bakım alanındaki yayınlara göre ülkemizin son beş yıllık h-indeksi 22 olup en çok yayını bulunan 24 ülke arasında h-indeksi en düşük ülkedir.

Bilimsel üretkenliğin değerlendirildiği çalışmalar literatürde giderek artmaktadır. Bilimsel üretkenliğin değerlendirilmesi çeşitli objektif parametreler ile yapılabilir. Bu tür parametrelerin analiz edildiği bilimsel çalışmalar bibliyometrik çalışmalar olarak sınıflandırmaktadır. Yayın sayıları, atıf sayısı, h-indeksi gibi ölçümler bibliyografik çalışmalarda kullanılabilen objektif parametreler arasındadır (12-14).

Makalelerin atıf sayısı, belirli bir araştırmanın ya da araştırmacının etkisini tahmin etmek için kullanılabilir (15). H-indeksi, dergi IF, SCImago dergi sıralaması gibi belirli bir araştırma alanında en çok atıf alan makaleleri değerlendiren parametreler, en aktif dergilerin, yazarların, ülkelerin, kurumların ve uzmanlıkların belirlenmesini sağlar (16). Çeşitli tıbbi araştırma alanlarıyla ilgili bibliyometrik analizler bu değişkenleri değerlendirmiştir (17-22). Yoğun bakım alanında uluslararası literatürde bibliyometrik çalışma ise göreceli olarak daha kısıtlıdır. Boet ve ark. (21), 1997-1998 yıllarında SCI dergilerinde yayınlanan anestezi ve ağrı çalışmalarının yanında yoğun bakım ile ilgili makaleleri de incelemişlerdir. Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) incelenen alanlarda en fazla yayına sahip olduğunu belirtmişlerdir (21). Çalışmamızda da 1975’den günümüze dek yoğun bakım çalışmaları analiz edildiğinde en yüksek oranda ABD kaynaklı yayınlar bulunmaktadır. Çeşitli alanlarda en çok atıf alan çalışmaların bibliyometrik analizlerinin yapıldığı geçmiş yayınlar da (21,23-25) yoğun bakım ile ilişkili farklı alanlarda en çok atıf alan çalışmalar listelerinde, en fazla sayıda yayının ABD kaynaklı olduğunu belirlemiştir. Bu durum sadece yoğun bakım alanına özel değildir. SCImago Journal & Country rank tarafından gösterildiği gibi ABD kaynaklı makalelerin sayısı, diğer ülkelerden yüksektir ve bu makalelere diğer ülkelerden çok daha fazla atıf yapılmıştır (26). Bould ve ark. (27) çalışmalarında yüksek gelirli ülkelerden gelen makalelerin daha sık yayınlandığını, Türkiye, Çin ve Hindistan gibi düşük gelirli ülkelerden az sayıda makalenin yayınlanma ihtimalini bulduğunu belirtmişlerdir. Ramos ve ark. (15) çalışmalarında ortalama atıf sayısının 109,36 (44-540) olduğunu, “Neurocritical Care” ve “Critical Care Medicine” dergilerinin sırasıyla en çok yayın ve atıf alan dergiler olduğunu saptamıştır. Rosenberg ve ark. (18) yoğun bakımda 10 yıllık sürede 1187 çalışmayı analiz etmişler ve en çok atıf alan yazının 4909 atıf aldığını belirtmişlerdir. Baltussen ve Kindler (28) 2004 yılında yoğun bakım alanında en çok atıf alan 74 yayını değerlendirdikleri çalışmalarından çok atıf alan yazıların Critical Care Medicine (37 yayın), Journal of Trauma (21 yayın) ve American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine (9 yayın) dergilerinde olduğunu saptamışlardır. Çalışmamızda da ülkemizde ve dünyada yoğun bakım alanında yapılan yayınların 1975 yılı ile 2021 yılları arasında ve son 10 yıl içerisinde alt konu alanına göre dağılımı belirlenmiştir. Dünya genelinde yoğun bakım alanında yapılan yayınların alt dallara göre dağılımı incelendiğinde hem 1975-2021 yıllarında hem de son 10 yılda solunum sistemi, cerrahi ve acil tıp şeklinde sıralandığı dikkati çekmektedir. Ülkemizde ise 1975-2021 yılları arasında alt dalların dağılımı cerrahi, solunum sistemi, dermatoloji, acil tıp ve ortopedi olarak izlenmektedir. Ülkemizde son 10 yıldaki dağılım ise solunum sistemi, cerrahi, dermatoloji, acil tıp ve ortopedi olarak belirlenmiştir. Bu sıralamayı etkileyen faktörün, Türkiye’deki yanık ve travma oranlarının fazla olmasına bağlı olarak bu konulardaki yayınların fazlalığı olduğunu düşünmekteyiz. Ancak son 10 yılda olduğu gibi 1975-2021 yıllarında hem dünyada hem Türkiye’de SCI ve SCI-E indekslenen dergilerde en çok yayın yapılan konu solunum sistemi iken ikinci sıra her zaman cerrahinin olmuştur.

Yaptığımız literatür analizinde ülkemizden yoğun bakım ile ilgili olarak sadece Buyukcoban ve ark. (13) toksikoloji alanında yaptıkları ve çalışmamıza benzer şekilde bu alanda ülkemiz kaynaklı yayınların en yüksek oranlarda yayınlandığı dergilerin yanı sıra, dergilerin çeşitli özellikleri ile ülkemiz kaynaklı yayınların oranları arasındaki ilişkinin incelendiği çalışmanın olduğu belirlenmiştir. Özbilgin ve Hancı (12) ise benzer bir çalışmayı anesteziyoloji alanında yapmışlardır.

Buyukcoban ve ark. (13) toksikoloji alanında yaptıkları çalışmalarında derginin dili, derginin yayınlandığı ülkenin yer aldığı kıta ve derginin SCI, SCI-E’de yer alması ile Türkiye kaynaklı yayınların yüzde oranları ve yıllık yayın ortalaması arasında anlamlı bir ilişki belirlenemediğini vurgulamaktadır. Bununla birlikte toksikoloji dergilerinin IF’nin artması ile ülkemizden kabul edilen yayın yüzdesi arasında negatif yönde bir korelasyon ilişkisi olduğunun belirlendiğini vurgulamışlardır. Özbilgin ve Hancı (12) ise anesteziyoloji alanında ülkemiz kaynaklı yayınların SCI/SCI-E indeksinde yayınlanması ile ilişkili faktörler analiz ettikleri çalışmalarında, derginin dili ile Türkiye kaynaklı yayınların yüzde oranları ve yıllık yayın ortalaması arasında anlamlı bir ilişki mevcut olduğu vurgulanmaktadır. Özbilgin ve Hancı (12) SCI dergilerde ve Avrupa kaynaklı dergilerde Türkiye kaynaklı yayınların yüzde oranları ve yıllık yayın ortalaması düşük olmasına rağmen arada anlamlı farklılık bulunmadığını, IF ile Türkiye kaynaklı yayınların yüzde oranları ve Türkiye kaynaklı yıllık yayın ortalaması arasında anlamlı bir korelasyon ilişkisi belirlenemediğini bildirmişlerdir. Çalışmamızda da Özbilgin ve Hancı’nın (12) çalışmasına benzer şekilde yoğun bakım alanında yer alan dergilerin dili ile Türkiye kaynaklı yayınların yüzde oranları ve yıllık yayın ortalaması arasında anlamlı bir ilişki mevcut olduğu belirlenmiştir. Yine Özbilgin ve Hancı’nın (12) çalışmasına benzer şekilde çalışmamızda yoğun bakım alanında Avrupa kaynaklı dergiler ile Avrupa kaynaklı olmayan dergilerin Türkiye kaynaklı yoğun bakım yayınlarını kabul etme oranları arasında anlamlı bir ilişki belirlenememiş, IF ile Türkiye kaynaklı yayınların yüzde oranları ve Türkiye kaynaklı yıllık yayın ortalaması arasında anlamlı bir korelasyon ilişkisi bulunamamıştır. Bu bulgular bize, farklı alanda yer alan dergilerin yayın kabul etme özelliklerinin de farklı olabileceğini göstermektedir. Bu nedenle benzer şekilde çalışmaların farklı alanlarda da yapılarak (12,13), ilgili alanlarda SCI/SCI-E dergilerin yayın kabul etme karakteristiklerinin ortaya konulmasının faydalı olacağını düşünmekteyiz.

Çalışmamızda yoğun bakım alanındaki yayınların sayısı en yüksek olan ülkeler arasında 1975’den günümüze kadar sıralama yapıldığında Türkiye’nin 22. sırada olduğu, son 10 yılda ve son beş yılda bakıldığında ise 19. sırada olduğu görüldü. Ülkemizin yoğun bakım alanında, tüm dünyadaki yayınlar arasında yayın oranı 1975 yılından günümüze dek %0,73 iken son 10 yılda %0,87’ye yükselmiştir. Son beş yılda ise bu oran %0,84 olarak belirlenmiştir.

2012 yılında ülkemizdeki yoğun bakım yayın sayılarının ivmesi Tıpta Uzmanlık Kurulu kararı ile 2012-2013 yıllarında ilk yoğun bakım yan dal belgelerinin verilmesine ve yoğun bakım yan dal eğitimlerinin başlamasına, yoğun bakım yan dalına üst uzmanlık yapmak isteyen hekimlerin yoğun bakım eğitim programlarına alınmasına bağlanabileceğini düşünmekteyiz. Türkiye’de 2013 yılında yoğun bakım yan dalı yayın yapma durumuna göre verilmesi, bölümlere yan dal asistanlık öğrencilerinin başlaması 2016’ya kadar yükselen yayın eğrisini açıklayabilir.

Ancak 2019 Mart ayında koronavirüs hastalığı-2019 (COVİD-19) pandemisi, ilk anda tüm dünyanın araştırma ve yayın çalışmalarının hızını düşürmüştür ve ülkemizde de bu konuda iniş görülmektedir.

Bununla birlikte yoğun bakım alanında ülkelerin son beş yıllık h-indeksi değerlendirildiğinde, ülkemiz değerlendirilen ilk 24 ülke arasında en sonda yer almaktadır. Karaca ve Guldogan’ın (29) 2020 yılında yayınlanan çalışmasında, yoğun bakım alanında travma konusunda yapılan yayınlar bibliyometrik olarak 2018’de incelenmiş ve Türkiye’nin 21. sırada olduğu tespit edilmiştir. Buyukcoban ve ark. (13) toksikoloji alanında yaptıkları çalışmalarında en fazla yayını olan ülkeleri hem 1975’ten çalışma tarihine dek hem de son 10 yıllık dönem için incelemiş ve ilk beş sırada, ABD, Japonya, İngiltere, Almanya, Çin’in yer aldığını, Türkiye’nin 1975’ten çalışma tarihine dek olan sıralamada 19. sırada yer aldığını bildirmişlerdir. Buyukcoban ve ark. (13) çalışmalarında özellikle son yıllarda toksikoloji alanında ülkemiz kaynaklı yayın oranları sayısında artış olmasına rağmen yapılan listede son 10 yıl içindeki en düşük atıf ortalamasına sahip ülke olarak ülkemizin yer almasının yayınların yeterli kaliteye ulaşamadığını gösterdiğini vurgulamışlardır. Bu konunun değerlendirildiği farklı bir çalışmada Özbilgin ve Hancı (12) da anesteziyoloji alanında ülkemiz kaynaklı yayınların atıf oranları ve h-indekslerinin düşük olduğuna dikkat çekmektedir. Özbilgin ve Hancı (12) yaptıkları çalışmalarında anesteziyoloji alanında son yıllarda yayın sayısındaki artışın dikkat çekici olduğunu ancak son 10 yılda ülkemizin değerlendirilen ülkeler arasında en düşük atıf ortalaması ve h-indeksine sahip olmasının, yayınların yeterli kaliteye ulaşmadığının göstergesi olduğunu vurgulamışlardır (12). Çalışmamızda da elde ettiğimiz bulgular Buyukcoban ve ark. (13), Onat (11) ve Özbilgin ve Hancı’nın (12) bu konudaki çalışmaları ile benzerdir. Yoğun bakım alanında yapılan yayın sayısı artmasına karşın, h-indeksin düşüklüğü, yoğun bakım alanında da kaliteli yayın yapılmasında sorunlar olduğunu düşündürmektedir. Bu konuda Kanmounye ve ark.’nın (30) belirttiği gibi, bilim üretim kapasitesinin geliştirilmesi için ülkeler ve uzmanlık dernekleri profesyonel, geniş katılımlı, çok merkezli araştırmalar planlamalı ve çevrim içi profesyonel destekle genç bilim insanları kalitesi yüksek yayınlar için yüreklendirmelidir.

Bilim insanları, yoğun bakım sürecindeki ilerlemenin insanlık tarihini ne kadar yakından etkilediğini COVİD-19 pandemisi döneminde net olarak gözlemledi. COVİD-19 salgını, sağlık bakım kaynaklarını dünya çapında kriz noktasına getirdi. Dünya savaşından beri en kötü küresel acil durum yaşandı (31). COVİD-19 karantinası hayatımızı olduğu gibi Türkiye’de yapılan yoğun bakım yayınlarını da kesintiye uğrattı. Çalışmamız göstermiştir ki 2017’den itibaren artan yoğun bakım yayını sayısı 2019’dan itibaren tüm dünyada duraklamaya girmiştir. Yoğun bakım çalışmaları sayısı Türkiye’de ise düşüşe geçecek kadar kötü etkilenmiştir. Dünyadaki yayın yapma koşulları ile Türkiye koşullarının örtüşmemesi de önemli bir etkendir. Bu dönemde ruh sağlığı sorunları doktorlar arasında da artmıştır. Lai ve ark.’nın (32) 2020 yılında yaptıkları çalışmasında özellikle doğrudan COVİD-19 teşhis ve tedavisi ile ilgilenen hekimlerin büyük bir psikolojik yük taşıdığı vurgulanmaktadır (32). Bu, yayın sayılarında duraklama ve azalmanın önemli bir nedeni olabilir.

Çalışmamızın dergilere ait katalog bilgileri, yayın süreleri, toplam yayın sayısı, Türkiye’den yayın oranları yayın yüzdeleri ve IF kullanılarak elde edilen tüm sonuçlarla birlikte değerlendirildiğinde, özellikle bir dergiye makale gönderme aşamasında olan yazarlarımıza yol gösterici olabileceğini düşünüyoruz.

Bu çalışmanın bazı sınırlılıkları da bulunmaktadır. Çalışmamızda “Yoğun Bakım” alanında yer alan dergilerin belirleme yöntemi olarak standardize olması açısından, geçmiş çalışmalarda uygulanan yöntem belirlenmiştir (12,13). “Thomson Reuters WoS” “https://mjl.clarivate.com/search-results” web adresi kullanılarak, “SCI-E” seçeneği seçilerek, “category” sekmesinde “critical care medicine” seçilerek standart olarak dergi listesi çıkartılmış, çalışmamıza bu dergiler dahil edilmiştir. Çıkan listeden herhangi bir dergi eksiltilmemiş ya da listeye herhangi bir dergi eklenmemiştir (12,13). Liste içerisinde sadece yoğun bakım alanı ile ilgilenen dergiler olduğu gibi, tek olarak yoğun bakım alanı ile ilgilenmeyen dergiler de yer alabilir. Liste içeriği “Thomson Reuters WoS” tarafından belirlenmektedir. Türkiye kaynaklı yayınların yüzdesi ve Türkiye kaynaklı yayınların yıllık ortalaması değerlendirilirken, yayınlar özgün makale, derleme, editöre mektup veya olgu sunumu olarak ayrı ayrı sınıflandırılmamıştır. Geçmiş çalışmalara benzer şekilde elde edilen sonuç toplam sayı olarak verilmiştir (12,13). Türk ve Türk olmayan yazarların birlikte çalıştığı makalelerde, sorumlu yazar Türkiye’den ise makale çalışmaya dahil edilmiştir; diğer yayınlar ise çalışma dışında tutulmuştur (12,13). Çalışmamızda ülkelerin h-indeks değeri de “WoS” sitesi aracılığı ile “citation report” özelliği kullanılarak belirlendi. Bu özellik 10.000 yayın sayısı üzerinde çalışmadığı için, “WoS” kaynaklı nedenlerle ABD’ye ait h-indeks değeri, geçmiş çalışmalarda da olduğu gibi bildirilememiştir (12,13). Bu sınırlamalara rağmen, çalışmamızın mevcut araştırmalara değer kattığına inanıyoruz. Ayrıca yayın yılına. göre atıf sayıları değerlendirilirken, daha yeni makaleler genel olarak daha az sayıda atıf almaktadır. Bu durumun tam değerlendirilebilmesi için aralıklı olarak aynı alanda bibliyometrik inceleme yapılmasının çok faydalı olacağı görüşündeyiz


Sonuç

Yoğun bakım alanında “Burns”, “Journal of Burn Care & Research” ve “Journal of Critical Care” dergileri, ülkemiz kaynaklı yayınların en yüksek oranda kabul edildiği ilk üç dergidir. “Critical Care and Resuscitation”, “Seminars in Respiratory and Critical Care Medicine”, “Medicina Intensiva”, “Critical Care Clinics” isimli dergilerde, çalışmanın yapıldığı tarihe dek ülkemiz kaynaklı hiçbir yayın kabul edilmemiştir. İngilizce dilinde yayın yapan dergilerde ülkemiz kaynaklı yoğun bakım yayınlarının kabul edilme oranları daha yüksektir. Dergilerin kıtası, beş yıllık ve yıllık IF ile ülkemizden yayın kabul oranları arasında anlamlı bir korelasyon ilişkisi belirlenememiştir. Bu tür bibliyografik makaleler, özellikle bu alanda yayın yapan veya yapmaya başlayacak olan bilim adamları için dergi seçiminde rehber olma potansiyeline sahiptir.

Etik

Etik Kurul Onayı: Dokuz Eylül Üniversitesi Girişimsel Olmayan Etik Kurulu’nun 27.10.2021 tarihli ve 2021/30-10 karar no’lu onayından sonra yapılmıştır.

Hasta Onamı: Çalışma retrospektif gözlemsel bir çalışmadır.

Yazarlık Katkıları

Konsept: V.H., Dizayn: V.H., Veri Toplama veya İşleme: S.B., Ş.Ö., Analiz veya Yorumlama: S.B., V.H., Ş.Ö., D.G.İ., Literatür Arama: S.B., D.G.İ., Yazan: S.B., V.H., Ş.Ö., D.G.İ.

Çıkar Çatışması: Yazarlar tarafından çıkar çatışması bildirilmemiştir.

Finansal Destek: Yazarlar tarafından finansal destek almadıkları bildirilmiştir.


  1. Azim Majumder MA, Shaban SF, Rahman S, Rahman N, Ahmed M, Bin Abdulrahman KA, et al. PubMed-based quantitative analysis of biomedical publications in the SAARC countries: 1985-2009. J Coll Physicians Surg Pak 2012;22:560-64.
  2. Mittelstadt BD, Floridi L. The Ethics of Big Data: Current and Foreseeable Issues in Biomedical Contexts. Sci Eng Ethics 2016;22:303-41.
  3. Guo Y, Hao Z, Zhao S, Gong J, Yang F. Artificial Intelligence in Health Care: Bibliometric Analysis. J Med Internet Res 2020;22:e18278.
  4. Mowafi HA. Bibliometric analysis of the volüme and visibility of Saudi publications in leading anesthesia journals. Saudi J Anaesth 2012;6:393-97.
  5. Goñi-Viguria R, Yoldi-Arzoz E, Casajús-Sola L, Aquerreta-Larraya T, Fernández-Sangil P, Guzmán-Unamuno E, et al. Respiratory physiotherapy in intensive care unit: Bibliographic review. Enferm Intensiva 2018;29:168-81.
  6. Erdağ TK, Doğan E, İkiz AÖ. Rinoloji Yayınlarımızın Science Citation Index Kapsamında Dünyadaki Yeri. KBB-Forum 2013;12:62-9.
  7. Bas K, Dayangac M, Yaprak O, Yuzer Y, Tokat Y. Internation- al collaboration of Turkey in liver transplantation research: a bibliometric analysis. Transplant Proc 2011;43:3796-801.
  8. Cınar O, Dokur M, Tezel O, Acar YA. Contribution of Turkish Emergency Medicine to the international literature: evaluation of 15 years. Ulus Travma Acil Cerrahi Derg 2011;17:248-52.
  9. M, Ayhan A. World gynecologic oncology publications and the Turkish contribution to the literature be- tween 2000 and 2007. Asian Pac J Cancer Prev 2011;12:861-4.
  10. Bayram B, Limon Ö, Limon G, Hanci V. Bibliometric analy- sis of top 100 most-cited clinical studies on ultrasound in the Emergency Department. Am J Emerg Med 2016;34:1210-6.
  11. Onat A. Status of Turkey’s top publications in cardiovascular medicine, revisited after 4 years. Turk Kardiyol Dern Ars 2016;44:320-8.
  12. Özbilgin Ş, Hancı V. Turkish Publications in Science Citation Index and Citation Index-Expanded Indexed Journals in the field of Anaesthesiology: A Bibliographic Analysis. Turk J Anaesthesiol Reanim 2017;26-35.
  13. Buyukcoban S, Hancı V, Özbilgin Ş. Turkish Publications in Science Citation Index and Citation Index Expanded Indexed Journals in the Field of Toxicology: A Bibliographic Analysis. Haydarpasa Numune Med J 2019;59:142-56.
  14. Buyukcoban S, Öner Ö, Hancı V. A bibliometric Analysis of the most cited articles in geriatric Anesthesia. Turkish Journal of Geriatrics. 2020;22:410-18.
  15. Ramos MB, Koterba E, Junior JR, Teixeira MJ, Figueriredo EG. A bibliometric Analysisi of the most cited articles in neurocritical care reserach. Neurocrit Care 2019;31:365-72.
  16. Garner RM, Hirsch JA, Albuquerque FC, Fargen KM. Bibliometric indices: defining academic productivity and citation rates of researchers, depart- ments and journals. J Neurointerv Surg 2018;10:102–6.
  17. Bohl MA, Ponce FA. Assessing the relevancy of highly cited works in neu- rosurgery. Part I: the 100 most relevant papers in neurosurgical journals. World Neurosurg 2017;104:927–38.
  18. Rosenberg AL, Tripathi RS, Blum J. The most influential articles in critical care medicine. J Crit Care 2010;25:157–70.
  19. Tripathi RS, Blum JM, Papadimos TJ, Rosenberg AL. A bibliometric search of citation classics in anesthesiology. BMC Anesthesiol 2011;11:24.
  20. Pagni M, Khan NR, Cohen HL, Choudhri AF. Highly cited works in radiology: the top 100 cited articles in radiologic journals. Acad Radiol 2014;21:1056–66.
  21. Boet S, Riem N, Kasanda C, Sossou A, Bruppacher HR. National representation in the anaesthesia literature: a bibliometric analysis of highly cited anaesthesia journals. Anaesthesia 2010;65:799-804.
  22. Ollerton JE, Sugrue M. Citation classics in trauma. J Trauma 2005;58:364–9.
  23. Alotaibi NM, Nassiri F, Badhiwala JH, Witiw CD, Ibrahim GM, Macdonald RL, et al. The most cited works in aneu- rysmal subarachnoid hemorrhage: a bibliometric analysis of the 100 most cited articles. World Neurosurg 2016;89:587–92.
  24. Li L, Ma X, Pandey S, Deng X, Chen S, Cui D, et al. The most-cited works in severe traumatic brain injury: a bibliometric analysis of the 100 most-cited articles. World Neurosurg 2018;113:e82–7.
  25. Badhiwala JH, Nassiri F, Witiw CD, Mansouri A, Alotaibi N, Eagles M, et al. Highly cited works in spinal disorders: the top 100 most cited papers published in spine journals. Spine 2018;43:1746-55.
  26. Scimago Journal & Country Rank. Available from: URL: https://scimagojr.com/countryrank.php. Accessed 05.11.2021.
  27. Bould MD, Boet S, Riem N, Kasanda C, Sossou A, Bruppacher HR. National representation in the anaesthesia literature: a bibliometric analysis of highly cited anaesthesia journals. Anaesthesia 2010;65:799-804.
  28. Baltussen A, Kindler CH. Citation classics in critical care medicine. Intensive Care Med 2004;30:902-10.
  29. Karaca O, Guldogan CE. Yoğun bakım alanında travma konusunda 1980–2018 yılları arasında yapılan yayınların bibliyometrik analizi: Bütünsel yaklaşım. Ulus Travma Acil Cerrahi Derg 2020;26:287-95.
  30. Kanmounye US, Tochie JN, Mbonda A, Wafo CK, Daya L, Atem TH, et al. Systematic review and bibliometric analysis of African anestheisa and critical care medicine research part I: hierrarchy of evidence and scholarly productivity. BMC Anesthesiology 2020;20:247.
  31. Della Torre V, Nacul F, Rosseel P, Baid H, Bhowmick K, Szawarski P, et al. Human factors and ergonomics to improve performance in intensive care units during the COVID-19pandemic. Anaesthesiology Intensive Therapy 2021;26:287-95.
  32. Lai C, Wang J, Hsueh P. Population-based seroprevalence surveys of anti-SARS-CoV-2 antibody:An up-to-date re-view. Int J Infect Dis 2020;314-22.